Ancient Greece Reloaded

ANCIENT GREECE RELOADED

ΜΠΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΜΥΘΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΡΥΛΩΝ




Μαχη της Ιμερας


Μαχη της Ιμερας (480 π.Χ.)



ΠΗΓΑΙΝΕ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΗ ΕΝΟΤΗΤΑ:

Η ΜΑΧΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΔΙΟΔΩΡΟ ΤΟ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗ


Η μάχη της Ιμέρας είναι πολεμική σύγκρουση που πραγματοποιήθηκε το 480 π.Χ., ανάμεσα στους Ελληνες των Συρακουσών και του Ακράγαντα από τη μία πλευρά και τους Καρχηδονίους από την άλλη, στην Ιμέρα της Σικελίας. Η σύγκρουση έληξε με αποφασιστική νίκη των Ελλήνων και σήμανε τον τερματισμό των επιθετικών προσπαθειών των Καρχηδονίων στη Σικελία για τα επόμενα 71 χρόνια.

Κατά τον Ηρόδοτο και τον Αριστοτέλη, η μάχη της Ιμέρας πραγματοποιήθηκε την ίδια ημερομηνία με τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Κατά τον Τίμαιο, ο οποίος είναι η πηγή του Διοδώρου Σικελιώτη για την ιστορία της Σικελίας, συνέπεσε με τη μάχη των Θερμοπυλών.

Ο φημισμένος ποιητής Πίνδαρος επανέλαβε τους ισχυρισμούς αυτούς σε ωδή του. Όμως είναι ελάχιστα πιθανό να είναι αληθινός κάποιος από αυτούς τους ισχυρισμούς, οι οποίοι απλά δείχνουν την επιθυμία των Ελλήνων να παραλληλίσουν τις αποφασιστικές νίκες τους σε Ανατολή και Δύση, στα πλαίσια χονδροειδούς προπαγάνδας υπέρ του πανελληνίου ιδεώδους (η περίπτωση του Αριστοτέλη είναι διαφορετική, καθώς θεωρούσε ότι ο συγχρονισμός ήταν καθαρά τυχαίος). Φαίνεται πως η διάδοση του μύθου ξεκίνησε από την αυλή του Γέλωνα, αμέσως μετά τη νίκη στην Ιμέρα.





Θέα του πεδίου μάχης της Ιμέρας


Προοίμιο

Μετά τη μάχη του Μαραθώνα και τη μεγάλη προετοιμασία του Ξέρξη, οι Πέρσες εισέβαλλαν στην Ελλάδα (480 π.Χ.). Εν τω μεταξύ στη Δυτική Μεσόγειο, σύμφωνα με τον Διόδωρο Σικελιώτη, οι Καρχηδόνιοι είχαν έρθει σε συμφωνία με τους Πέρσες για να δημιουργήσουν αντιπερισπασμό στους Έλληνες της Μεγάλης Ελλάδας, για να μη στείλουν ενισχύσεις στους Έλληνες της Ανατολικής Μεσογείου. Σύμφωνα όμως με τον Ηρόδοτο, ο Θήρων, τύραννος του Ακράγαντα, έδιωξε τον τύραννο της Ιμέρας, τον Τέριλλο κι εκείνος ζήτησε βοήθεια από τους Καρχηδόνιους, οι οποίοι άδραξαν την ευκαιρία προκειμένου να προλάβουν τη συνένωση της Σικελίας υπό τον τύραννο της Γέλας και των Συρακουσών, Γέλωνα.

Ο ίδιος ιστορικός αναφέρει πως ο Γέλων έστειλε τρία πλοία για να παρακολουθήσουν την περσική εισβολή στην Ελλάδα με σκοπό, αν νικούσαν οι Πέρσες, να δώσουν «γην και ύδωρ» (αναγνώριση υποτέλειας), καθώς και μεγάλο χρηματικό ποσό, στον Ξέρξη. Η πληροφορία αυτή θεωρείται πιθανή, αφού οι Πέρσες θα ήταν πιο χρήσιμοι από τους Έλληνες της κυρίως Ελλάδας, στον αγώνα του Γέλωνα εναντίον των Καρχηδονίων.

Οι Καρχηδόνιοι όρισαν αρχηγό τον καλύτερο στρατηγό τους, τον Αμίλκα, ο οποίος και κατεύθυνε την προετοιμασία της εκστρατείας. Το εκστρατευτικό σώμα έφτανε, κατά τους αρχαίους ιστορικούς, τους 300.000 άνδρες και 200 πλοία, όμως οι πραγματικές δυνάμεις των Καρχηδονίων πρέπει να ήταν πολύ μικρότερες, ίσως όχι πολύ μεγαλύτερες από τις δυνάμεις των Ελλήνων αντιπάλων τους. Το αποτελούσαν, στο μεγαλύτερο βαθμό, μισθοφόροι από όλες τις περιοχές της Δυτικής Μεσογείου, όπως Φοίνικες Καρχηδόνιοι πολίτες, Λίβυοι, Ίβηρες, Λίγυρες, Σαρδηνοί, Κύρνιοι (Κορσικανοί) καθώς και επίλεκτοι Καρχηδόνιοι στρατιώτες.







Απόβαση στη Σικελία και πολιορκία της Ιμέρας

Οι λεπτομέρειες της σύγκρουσης αναφέρονται, με πολύ αναξιόπιστο και ρητορικό τρόπο, από τον Διόδωρο Σικελιώτη, του οποίου οι πηγές φτάνουν μέχρι τον Έφορο.

Ο στόλος διέσχισε το Λιβυκό πέλαγος, χάνοντας πολλά αποβατικά πλοία σε τρικυμία. Τελικά έφτασε στο λιμάνι του Πανόρμου (σημ. Παλέρμο), όπου ο Αμίλκας ξεκούρασε για τρεις ημέρες τους άνδρες του. Από εκεί κατευθύνθηκε στην Ιμέρα. Μόλις έφτασε έστησε δύο στρατόπεδα ενώ οι Ιμεραίοι τρομοκρατήθηκαν.

Ο Θήρων του επιτέθηκε αιφνιδιαστικά αλλά νικήθηκε και, αφού κλείστηκε πίσω από τα τείχη της Ιμέρας, ζήτησε βοήθεια από τον Γέλωνα, τον τύραννο των Συρακουσών. Εκείνος συγκέντρωσε 50.000 άνδρες και 5.000 ιππείς, κυρίως μισθοφόρους. Όταν έφτασε ο Γέλωνας, στρατοπέδευσε κοντά στην πολιορκημένη πόλη και έδωσε εντολή στο ιππικό του να καταστρέψει την ύπαιθρο, ώστε να δυσχεράνει τον ανεφοδιασμό των αντιπάλων. Το ηθικό των κατοίκων της Ιμέρας εξυψώθηκε με την άφιξη του Γέλωνα και πολυάριθμων Καρχηδονίων αιχμαλώτων, τους οποίους οι ιππείς φέρεται να συνέλαβαν κατά την επιδρομή στην ύπαιθρο.

Το σχέδιο του Γέλωνα ήταν να καταφέρει ισχυρό χτύπημα στον εχθρό χωρίς να διατρέξει κίνδυνο. Η ευκαιρία του δόθηκε όταν οι άνδρες του συνέλαβαν έναν γραμματοκομιστή, ο οποίος έφερνε γράμμα στον Αμίλκα από την ελληνική αποικία του Σελινούντα. Το γράμμα αυτό επιβεβαίωνε ότι, σε συμφωνημένη ημερομηνία, οι Σελινούντιοι θα έστελναν ιππείς στους Καρχηδόνιους, ως βοήθεια. Επιπλέον, εκείνη την ημέρα, ο Αμίλκας θα προσέφερε θυσία. Έτσι ο Γέλωνας συνέλαβε το τολμηρό σχέδιο να εισβάλλει αμαχητί στο καρχηδονιακό στρατόπεδο, στέλνοντας δικούς του ιππείς αντί για τους Σελινούντιους, οι οποίοι θα έκαιγαν τα εχθρικά πλοία, θα σκότωναν τον Αμίλκα και θα έδιναν το σύνθημα για γενική επίθεση.







Η μάχη

Μόλις ξημέρωσε, οι ιππείς του Γέλωνα εμφανίστηκαν στο καρχηδονιακό στρατόπεδο, ως Σελινούντιοι, και οι φύλακες του στρατοπέδου τους δέχτηκαν. Αμέσως κινήθηκαν κατά του Αμίλκα και τον σκότωσαν, ενώ έβαλαν φωτιά στα καρχηδονιακά πλοία. Κατά την εκδοχή του Ηροδότου, η οποία προέρχεται από την καρχηδονιακή πλευρά και εντάσσεται στην ηρωική παράδοση γύρω από το πρόσωπο του Καρχηδόνιου στρατηγού, ο Αμίλκας ρίχτηκε απελπισμένος στη φωτιά, όταν είδε τη φυγή των στρατιωτών του.



Οι Διάφορες Φάσεις της Μάχης



Έτσι, όλος ο στρατός των Συρακουσών και του Ακράγαντα ακολούθησε και επιτέθηκε στο στρατόπεδο των Καρχηδονίων. Ακολούθησε μάχη η οποία ήταν ιδιαίτερα φονική. Τότε διαδόθηκε η είδηση του θανάτου του στρατηγού Αμίλκα. Οι Καρχηδόνιοι αποθαρρύνθηκαν ενώ εξυψώθηκε το ηθικό των Συρακοσίων και των Ακραγαντίνων. Επακολούθησε σφαγή των Καρχηδονίων που τρέπονταν σε φυγή ενώ, όσοι από αυτούς συγκεντρώθηκαν σε οχυρή θέση για να αμυνθούν, παραδόθηκαν εξαιτίας της δίψας. Ελάχιστοι φέρεται να διέφυγαν για να μεταφέρουν τα δυσάρεστα νέα στην Καρχηδόνα.


Μετά τη μάχη

Μετά την ήττα τους οι Καρχηδόνιοι ζήτησαν ανακωχή. Οι όροι που τους επέβαλλε ο Γέλωνας ήταν μετριοπαθείς. Δεν ζήτησε την αποχώρηση των καρχηδονιακών φρουρών και την απαγόρευση εγκατάστασης αποίκων τους στη Σικελία. Οι Καρχηδόνιοι θα κατέβαλλαν αποζημίωση 2.000 αργυρών ταλάντων και θα κατασκεύαζαν δύο ναούς όπου θα χαρασσόταν το κείμενο της συνθήκης.

Έχει εκφραστεί η υπόθεση ότι η μετριοπάθεια αυτή οφειλόταν στην απροθυμία του Γέλωνα να μειωθεί η καρχηδονιακή δύναμη στη Σικελία, την οποία ήθελε ως αντίβαρο στην ανερχόμενη δύναμη του Ακράγαντα. Είναι όμως πιθανό απλά να μην επιθυμούσε πόλεμο μεγαλύτερης διάρκειας με την Καρχηδόνα. Οι Σελινούντιοι παρέμειναν σύμμαχοι των Καρχηδονίων αλλά, όπως και ο Αναξίλας, τύραννος της Ζάγκλης και του Ρηγίου, ήρθαν σε συμβιβασμό με τον Γέλωνα ενώ η Ιμέρα φαίνεται πως εντάχθηκε στον άξονα Συρακουσών-Ακράγαντα.

Ο Γέλωνας, εμεταλλευόμενος στο έπακρο την ευκαιρία που του δόθηκε με το γράμμα των Σελινούντιων, κέρδισε περηφανή νίκη και απέκτησε τεράστια δόξα στην πατρίδα του ενώ οι Συρακούσες αναδείχτηκαν στο μεγαλύτερο πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο της ελληνικής Δύσης. Από τα λάφυρα και την αποζημίωση, οι Συρακούσιοι και οι Ακραγαντίνοι έχτισαν πολλούς ναούς και έστειλαν αναθήματα στους Δελφούς και την Ολυμπία. Επιπλέον, ο Θήρωνας, με τα χρήματα από τα λάφυρα και την εργασία των αιχμαλώτων, έκανε τον Ακράγαντα την πιο όμορφη πόλη της Σικελίας.

Οι ήττα οδήγησε τους Καρχηδόνιους σε δραστική αλλαγή πολιτικής για τις επόμενες δεκαετίες. Σταμάτησαν τις προστριβές με τους Έλληνες της Σικελίας, περιόρισαν τις εκεί κτήσεις τους στο νοτιοδυτικό άκρο της και αφοσιώθηκαν στην παγίωση της αφρικανικής αυτοκρατορίας τους και τα ταξίδια προς τη Δυτική Μεσόγειο και τον Ατλαντικό Ωκεανό. Τα αρχαιολογικά ευρήματα από την περίοδο αυτή δείχνουν σημαντική μείωση των καρχηδονιακών εισαγωγών από τους Έλληνες, τους Ετρούσκους και τη Φοινίκη.


Πήγαινε: στην Αρχή της Σελίδας



Η μαχη συμφωνα με τον ΔΙΟΔΩΡΟ ΤΟ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗ






[11,20] Ἡμεῖς δὲ ἀρκούντως διεληλυθότες περὶ τῶν κατὰ τὴν Εὐρώπην πραχθέντων, μεταβιβάσομεν τὴν διήγησιν ἐπὶ τὰς ἑτερογενεῖς πράξεις. Καρχηδόνιοι γὰρ συντεθειμένοι πρὸς Πέρσας τοῖς αὐτοῖς καιροῖς καταπολεμῆσαι τοὺς κατὰ τὴν Σικελίαν Ἕλληνας, μεγάλας παρασκευὰς ἐποιήσαντο τῶν πρὸς τὸν πόλεμον χρησίμων. ὡς δ´ εὐτρεπῆ πάντα αὐτοῖς ὑπῆρχε, στρατηγὸν εἵλοντο Ἀμίλκωνα, τὸν μάλιστα παρ´ αὐτοῖς θαυμαζόμενον προκρίναντες. οὗτος δὲ παραλαβὼν πεζάς τε καὶ ναυτικὰς δυνάμεις μεγάλας ἐξέπλευσεν ἐκ τῆς Καρχηδόνος, ἔχων πεζὴν μὲν δύναμιν οὐκ ἐλάττω τῶν τριάκοντα μυριάδων, ναῦς δὲ μακρὰς πλείους τῶν διακοσίων, καὶ χωρὶς πολλὰς ναῦς φορτίδας τὰς κομιζούσας τὴν ἀγοράν, ὑπὲρ τὰς τρισχιλίας. οὗτος μὲν οὖν διανύσας τὸ Λιβυκὸν πέλαγος καὶ χειμασθεὶς ἀπέβαλε τῶν σκαφῶν τὰ κομίζοντα τοὺς ἱππεῖς καὶ τὰ ἅρματα. καταπλεύσας δὲ τῆς Σικελίας εἰς τὸν ἐν τῷ Πανόρμῳ λιμένα διαπεπολεμηκέναι τὸν πόλεμον ἔφησε· πεφοβῆσθαι γὰρ μήποτε ἡ θάλαττα τοὺς Σικελιώτας ἐξέληται τῶν κινδύνων. ἐπὶ δὲ τρεῖς ἡμέρας ἀναλαβὼν τοὺς στρατιώτας καὶ διορθωσάμενος τὴν ἐν τῷ χειμῶνι γενομένην ναυαγίαν, προῆγε μετὰ τῆς δυνάμεως ἐπὶ τὴν Ἱμέραν, συμπαραπλέοντος τοῦ ναυτικοῦ. ὡς δ´ ἦλθε πλησίον τῆς προειρημένης πόλεως, δύο παρεμβολὰς ἔθετο, τὴν μὲν τῷ πεζῷ στρατεύματι, τὴν δὲ τῇ ναυτικῇ δυνάμει. καὶ τὰς μὲν μακρὰς ναῦς ἁπάσας ἐνεώλκησε καὶ τάφρῳ βαθείᾳ καὶ τείχει ξυλίνῳ περιέλαβε, τὴν δὲ τῶν πεζῶν παρεμβολὴν ὠχύρωσεν ἀντιπρόσωπον ποιήσας τῇ πόλει καὶ παρεκτείνας ἀπὸ τοῦ ναυτικοῦ παρατειχίσματος μέχρι τῶν ὑπερκειμένων λόφων. καθόλου δὲ πᾶν τὸ πρὸς δυσμὰς μέρος καταλαβόμενος, τὴν μὲν ἀγορὰν ἅπασαν ἐκ τῶν φορτίδων νεῶν ἐξείλετο, τὰ δὲ πλοῖα ἅπαντα ταχέως ἐξαπέστειλε, προστάξας ἔκ τε τῆς Λιβύης καὶ Σαρδοῦς σῖτον καὶ τὴν ἄλλην ἀγορὰν κομίζειν. αὐτὸς δὲ τοὺς ἀρίστους τῶν στρατιωτῶν ἀναλαβὼν ἧκεν ἐπὶ τὴν πόλιν, καὶ τῶν Ἱμεραίων τοὺς ἐπεξιόντας τρεψάμενος καὶ πολλοὺς ἀνελὼν κατεπλήξατο τοὺς ἐν τῇ πόλει. διὸ καὶ Θήρων ὁ Ἀκραγαντίνων δυνάστης, ἔχων δύναμιν ἱκανὴν καὶ παραφυλάττων τὴν Ἱμέραν, φοβηθεὶς εὐθὺς ἀπέστειλεν εἰς τὰς Συρακούσας, ἀξιῶν τὸν Γέλωνα βοηθεῖν τὴν ταχίστην.





[11,21] ὁ δὲ Γέλων καὶ αὐτὸς ἡτοιμακὼς ἦν τὴν δύναμιν, πυθόμενος δὲ τὴν τῶν Ἱμεραίων ἀθυμίαν ἀνέζευξεν ἐκ τῶν Συρακουσῶν κατὰ σπουδήν, ἔχων πεζοὺς μὲν οὐκ ἐλάττους τῶν πεντακισμυρίων, ἱππεῖς δὲ ὑπὲρ τοὺς πεντακισχιλίους. διανύσας δὲ ταχέως τὴν ὁδὸν καὶ πλησιάσας τῇ πόλει τῶν Ἱμεραίων, ἐποίησε θαρρεῖν τοὺς πρότερον καταπεπληγμένους τὰς τῶν Καρχηδονίων δυνάμεις. αὐτὸς μὲν γὰρ στρατοπεδείαν οἰκείαν βαλόμενος τῶν περὶ τὴν πόλιν τόπων, ταύτην μὲν ὠχύρωσε τάφρῳ βαθείᾳ καὶ χαρακώματι περιλαβών, τοὺς δ´ ἱππεῖς ἅπαντας ἐξαπέστειλεν ἐπὶ τοὺς κατὰ τὴν χώραν πλανωμένους τῶν πολεμίων καὶ περὶ τὰς ὠφελείας διατρίβοντας. οὗτοι δὲ παραδόξως ἐπιφανέντες διεσπαρμένοις ἀτάκτως κατὰ τὴν χώραν, τοσούτους ἀνῆγον αἰχμαλώτους ὅσους ἕκαστος ἄγειν ἠδύνατο. εἰσαχθέντων δὲ αἰχμαλώτων εἰς τὴν πόλιν πλειόνων ἢ μυρίων, ὁ μὲν Γέλων μεγάλης ἀποδοχῆς ἐτύγχανεν, οἱ δὲ κατὰ τὴν Ἱμέραν κατεφρόνησαν τῶν πολεμίων. ἀκόλουθα δὲ τούτοις πράττων ὁ μὲν Γέλων ἁπάσας τὰς πύλας, ἃς διὰ φόβον πρότερον ἐνῳκοδόμησαν οἱ περὶ Θήρωνα, ταύτας τοὐναντίον διὰ τὴν καταφρόνησιν ἐξῳκοδόμησε, καὶ ἄλλας προσκατεσκεύασε, δι´ ὧν ἦν εὐχρηστεῖσθαι πρὸς τὰς κατεπειγούσας χρείας. καθόλου δὲ Γέλων στρατηγίᾳ καὶ συνέσει διαφέρων εὐθὺς ἐζήτει, δι´ οὗ τρόπου καταστρατηγήσας τοὺς βαρβάρους ἀκινδύνως αὐτῶν ἄρδην ἀνελεῖ τὴν δύναμιν. συνεβάλετο δὲ αὐτῷ καὶ τὸ αὐτόματον πρὸς τὴν ἐπίνοιαν μεγάλα, τοιαύτης γενομένης περιστάσεως. κρίναντος αὐτοῦ τὰς τῶν πολεμίων ναῦς ἐμπρῆσαι, καὶ τοῦ Ἀμίλκα διατρίβοντος μὲν κατὰ τὴν ναυτικὴν στρατοπεδείαν, παρασκευαζομένου δὲ θύειν τῷ Ποσειδῶνι μεγαλοπρεπῶς, ἧκον ἀπὸ τῆς χώρας ἱππεῖς ἄγοντες πρὸς τὸν Γέλωνα βιβλιαφόρον ἐπιστολὰς κομίζοντα παρὰ Σελινουντίων, ἐν αἷς ἦν γεγραμμένον, ὅτι πρὸς ἣν ἔγραψεν ἡμέραν Ἀμίλκας ἀποστεῖλαι τοὺς ἱππεῖς, πρὸς αὐτὴν ἐκπέμψουσιν. οὔσης δὲ τῆς ἡμέρας ταύτης καθ´ ἣν ἔμελλε συντελεῖν τὴν θυσίαν Ἀμίλκας, κατὰ ταύτην Γέλων ἀπέστειλεν ἰδίους ἱππεῖς, οἷς ἦν προστεταγμένον περιελθεῖν τοὺς πλησίον τόπους καὶ προσελαύνειν ἅμ´ ἡμέρᾳ πρὸς τὴν ναυτικὴν στρατοπεδείαν, ὡς ὄντας Σελινουντίων συμμάχους, γενομένους δ´ ἐντὸς τοῦ ξυλίνου τείχους τὸν μὲν Ἀμίλκαν ἀποκτεῖναι, τὰς δὲ ναῦς ἐμπρῆσαι. ἐξέπεμψε δὲ καὶ σκοποὺς εἰς τοὺς ὑπερκειμένους λόφους, οἷς προσέταξεν, ὅταν ἴδωσι τοὺς ἱππεῖς γενομένους ἐντὸς τοῦ τείχους, ἆραι τὸ σύσσημον. αὐτὸς δ´ ἅμ´ ἡμέρᾳ τὴν δύναμιν διατεταχὼς ἀνέμενε τὴν ἀπὸ τῶν σκοπῶν ἐσομένην δήλωσιν.








[11,22] τῶν δ´ ἱππέων ἅμα τῇ κατὰ τὸν ἥλιον ἀνατολῇ προσιππευσάντων τῇ ναυτικῇ τῶν Καρχηδονίων στρατοπεδείᾳ, καὶ προσδεχθέντων ὑπὸ τῶν φυλάκων ὡς συμμάχων, οὗτοι μὲν εὐθὺς προσδραμόντες τῷ Ἀμίλκᾳ περὶ τὴν θυσίαν γινομένῳ, τοῦτον μὲν ἀνεῖλον, τὰς δὲ ναῦς ἐνέπρησαν· ἔπειτα τῶν σκοπῶν ἀράντων τὸ σύσσημον, ὁ Γέλων πάσῃ τῇ δυνάμει συντεταγμένῃ προῆγεν ἐπὶ τὴν παρεμβολὴν τῶν Καρχηδονίων. οἱ δὲ ἐν τῇ στρατοπεδείᾳ τῶν Φοινίκων ἡγεμόνες τὸ μὲν πρῶτον ἐξαγαγόντες τὴν δύναμιν ἀπήντων τοῖς Σικελιώταις καὶ συνάψαντες μάχην εὐρώστως ἠγωνίζοντο· ὁμοῦ δὲ ταῖς σάλπιγξιν ἐν ἀμφοτέροις τοῖς στρατοπέδοις ἐσήμαινον τὸ πολεμικόν, καὶ κραυγὴ τῶν δυνάμεων ἐναλλὰξ ἐγίνετο, φιλοτιμουμένων ἀμφοτέρων τῷ μεγέθει τῆς βοῆς ὑπερᾶραι τοὺς ἀντιτεταγμένους. πολλοῦ δὲ γενομένου φόνου, καὶ τῆς μάχης δεῦρο κἀκεῖσε ταλαντευομένης, ἄφνω τῆς κατὰ τὰς ναῦς φλογὸς ἀρθείσης εἰς ὕψος, καί τινων ἀπαγγειλάντων τὸν τοῦ στρατηγοῦ φόνον, οἱ μὲν Ἕλληνες ἐθάρρησαν, καὶ ταῖς φωναῖς καὶ ταῖς ἐλπίσι τῆς νίκης ἐπαρθέντες τοῖς φρονήμασιν ἐπέκειντο θρασύτερον τοῖς βαρβάροις, οἱ δὲ Καρχηδόνιοι καταπλαγέντες καὶ τὴν νίκην ἀπογνόντες πρὸς φυγὴν ἐτράπησαν. τοῦ δὲ Γέλωνος παραγγείλαντος μηδένα ζωγρεῖν, πολὺς ἐγένετο φόνος τῶν φευγόντων, καὶ πέρας κατεκόπησαν αὐτῶν οὐκ ἐλάττους τῶν πεντεκαίδεκα μυριάδων. οἱ δὲ λοιποὶ φυγόντες ἐπί τινα τόπον ἐρυμνὸν τὸ μὲν πρῶτον ἠμύνοντο τοὺς βιαζομένους, ἄνυδρον δὲ κατειληφότες τόπον καὶ τῷ δίψει πιεζόμενοι ἠναγκάσθησαν ἑαυτοὺς παραδοῦναι τοῖς κρατοῦσι. Γέλων δὲ ἐπιφανεστάτῃ μάχῃ νικήσας, καὶ ταύτην κατωρθωκὼς μάλιστα διὰ τῆς ἰδίας στρατηγίας, περιβόητον ἔσχε τὴν δόξαν οὐ μόνον παρὰ τοῖς Σικελιώταις, ἀλλὰ καὶ παρὰ τοῖς ἄλλοις ἅπασιν· οὐδεὶς γὰρ τῶν πρὸ αὐτοῦ μνημονεύεται τοιούτῳ στρατηγήματι κεχρημένος, οὐδὲ πλείονας ἐν μιᾷ παρατάξει κατακόψας τῶν βαρβάρων οὐδὲ πλῆθος αἰχμαλώτων τοσοῦτον χειρωσάμενος.




Σύγκριση του Θεμιστοκλή με το Γέλωνα

[11,23] διὸ καὶ πολλοὶ τῶν συγγραφέων παραβάλλουσι ταύτην τὴν μάχην τῇ περὶ Πλαταιὰς γενομένῃ τοῖς Ἕλλησι καὶ στρατήγημα τὸ Γέλωνος τοῖς ἐπινοήμασι τοῖς Θεμιστοκλέους, καὶ τὸ πρωτεῖον διὰ τὰς ἀμφοτέρων ὑπερβολὰς τῆς ἀρετῆς οἱ μὲν τούτοις, οἱ δὲ τοῖς ἑτέροις ἀπονέμουσι. καὶ γὰρ τῶν κατὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ τῶν κατὰ τὴν Σικελίαν πρὸ τῆς μάχης καταπεπληγμένων τὸ πλῆθος τῶν βαρβαρικῶν δυνάμεων, οἱ κατὰ Σικελίαν πρότερον νικήσαντες ἐποίησαν τοὺς κατὰ τὴν Ἑλλάδα θαρρῆσαι, πυθομένους τὴν τοῦ Γέλωνος νίκην· καὶ τῶν τὴν ὅλην ἡγεμονίαν παρ´ ἀμφοτέροις ἐσχηκότων παρὰ μὲν τοῖς Πέρσαις διαπεφευγέναι τὸν βασιλέα καὶ πολλὰς μυριάδας μετ´ αὐτοῦ, παρὰ δὲ τοῖς Καρχηδονίοις μὴ μόνον ἀπολέσθαι τὸν στρατηγόν, ἀλλὰ καὶ τοὺς μετασχόντας τοῦ πολέμου κατακοπῆναι, καὶ τὸ δὴ λεγόμενον μηδὲ ἄγγελον εἰς τὴν Καρχηδόνα διασωθῆναι. πρὸς δὲ τούτοις τοὺς ἐπιφανεστάτους τῶν ἡγεμόνων παρὰ μὲν τοῖς Ἕλλησι Παυσανίαν καὶ Θεμιστοκλέα, τὸν μὲν ὑπὸ τῶν ἰδίων πολιτῶν θανατωθῆναι διὰ πλεονεξίαν καὶ προδοσίαν, τὸν δ´ ἐξ ἁπάσης τῆς Ἑλλάδος ἐξελαθέντα καταφυγεῖν πρὸς τὸν ἐχθρότατον Ξέρξην καὶ παρ´ ἐκείνῳ βιῶσαι μέχρι τῆς τελευτῆς, Γέλωνα δὲ μετὰ τὴν μάχην ἀεὶ καὶ μᾶλλον ἀποδοχῆς τυγχάνοντα παρὰ τοῖς Συρακοσίοις ἐγγηρᾶσαι τῇ βασιλείᾳ καὶ τελευτῆσαι θαυμαζόμενον, καὶ τοσοῦτον ἰσχῦσαι τὴν πρὸς αὐτὸν εὔνοιαν παρὰ τοῖς πολίταις, ὥστε καὶ τρισὶν ἐκ τῆς οἰκίας τῆς ἐκείνου τὴν ἀρχὴν διαφυλαχθῆναι. [...]


Το κείμενο από το: HODOI, Du texte à l'hypertexte


20. Αρκετά περιγράψαμε τα όσα έγιναν στην Ευρώπη, τώρα ας μεταφέρουμε τη διήγησή μας στις πράξεις των άλλων λαών. Οι Καρχηδόνιοι, έχοντας συμφωνήσει με τους Πέρσες να προσπαθήσουν την ίδια εποχή να καταβάλουν τους Έλληνες της Σικελίας, έκαναν μεγάλες προπαρασκευές ως προς τα χρειώδη του πολέμου. Όταν ετοιμάστηκαν τα πάντα όπως έπρεπε, εξέλεξαν στρατηγό τον Αμίλκα, προτιμώντας τον άνθρωπο που εκτιμούσαν περισσότερο. Αυτός, αφού παρέλαβε μεγάλες δυνάμεις πεζικού και ναυτικού, απέπλευσε από την Καρχηδόνα, έχοντας δύναμη πεζικού όχι μικρότερη από τριακόσιες χιλιάδες άντρες και περισσότερα από διακόσια πολεμικά πλοία, χώρια το πλήθος των φορτηγών πλοίων που μετέφεραν τα εφόδια, τα οποία ήταν πάνω από τρεις χιλιάδες. Αυτός λοιπόν, αφού διέσχισε το Λιβυκό πέλαγος, έπεσε σε τρικυμία και έχασε τα πλοία που μετέφεραν τους ιππείς και τα άρματα. Όταν κατέπλευσε στη Σικελία, στο λιμάνι του Πανόρμου είπε ότι είχε τελειώσει με τον πόλεμο, γιατί είχε φοβηθεί πως η θάλασσα θα έσωζε τους Σικελιώτες από τους κινδύνους της μάχης. Αφού ξεκούρασε για τρεις μέρες τους στρατιώτες και διόρθωσε τις ζημιές που είχαν προκληθεί από την τρικυμία, προχώρησε με τη δύναμη του προς την Ιμέρα, με το ναυτικό να πλέει παράλληλα. Μόλις έφτασε κοντά στην πόλη που προαναφέραμε, έστησε δυο στρατόπεδα, το ένα για το πεζικό και το άλλο για το ναυτικό. Τράβηξε όλα τα πολεμικά πλοία στην ξηρά και τα περιέβαλε με βαθιά τάφρο και ξύλινο τείχος, ενώ το στρατόπεδο του πεζικού το οχύρωσε στήνοντάς το απέναντι από την πόλη και εκτείνοντας το από το περιτείχισμα του στρατοπέδου του ναυτικού μέχρι τους λόφους που βρίσκονταν από πάνω. Έχοντας καταλάβει όλη γενικά τη δυτική πλευρά, έβγαλε τα εφόδια από τα φορτηγά πλοία και εξαπέστειλε αμέσως όλα τα πλοία, με την εντολή να φέρουν σιτάρι και άλλα εφόδια από τη Λιβύη και τη Σαρδηνία. Ο ίδιος, παίρνοντας μαζί του τους άριστους από τους στρατιώτες, βάδισε στην πόλη, όπου τρέποντας σε φυγή εκείνους που βγήκαν εναντίον του και σκοτώνοντας πολλούς, τρομοκράτησε τους κατοίκους της πόλης. Έτσι, ο Θήρων, ο ηγεμόνας των Ακραγαντίνων, που με αρκετή δύναμη φρουρούσε από κοντά την Ιμέρα, φοβήθηκε κι έστειλε μήνυμα στις Συρακούσες, ζητώντας από τον Γέλωνα να έρθει τάχιστα σε βοήθεια.


21. Ο Γέλων, που είχε επίσης ετοιμάσει το στρατό του, μόλις πληροφορήθηκε τους φόβους των κατοίκων της Ιμέρας, πήρε γρήγορα το στρατό του από τις Συρακούσες, έχοντας όχι λιγότερους από πενήντα χιλιάδες πεζούς και πάνω από πέντε χιλιάδες ιππείς. Έχοντας καλύψει με ταχύτητα την απόσταση, όταν πλησίασε την όλη των Ιμεραίων, έκανε αυτούς που προηγουμένως είχαν τρομοκρατηθεί από τις δυνάμεις των Καρχηδονίων να πάρουν θάρρος. Διότι έστησε στρατόπεδο κατάλληλο για τους τόπους που περιέβαλαν την πόλη, το οχύρωσε με βαθιά τάφρο και το περιέβαλε με χαράκωμα, και έστειλε όλους τους ιππείς εναντίον εχθρών που τριγυρνούσαν στην περιοχή και επιδίδονταν σε λεηλασίες. Οι ιππείς, που εμφανίστηκαν αναπάντεχα σ’ όσους ήταν διεσπαρμένοι στην ύπαιθρο, έπιασαν τόσους αιχμαλώτους όσους μπορούσε να πάρει ο καθένας. Όταν οδηγήθηκαν μέσα στην πόλη περισσότεροι από δέκα χιλιάδες αιχμάλωτοι, ο Γέλων έτυχε μεγάλης αποδοχής και οι κάτοικοι της Ιμέρας άρχισαν να μην υπολογίζουν τους εχθρούς. Στη συνέχεια, όλες τις πύλες που οι άντρες του Θήρωνα είχαν προηγουμένως χτίσει λόγω φόβου, ο Γέλων αντίθετα τις άνοιξε, περιφρονώντας του αντιπάλους, και κατασκεύασε μάλιστα και άλλες, εκτός από τις υπάρχουσες, οι οποίες μπορεί να του ήταν χρήσιμες σε κατεπείγουσα ανάγκη. Γενικά, ο Γέλων, που υπερείχε σε στρατηγική ικανότητα και οξύνοια, άρχισε αμέσως να αναζητάει με ποιο τρόπο θα μπορούσε, ακίνδυνα, να νικήσει με πολεμικό τέχνασμα του βαρβάρους και να καταστρέψει εντελώς τη δύναμή τους. Στην εφευρετικότητά του συνέβαλε πολύ και η τύχη, ένεκα της παρακάτω περίστασης. Ο Γέλων είχε αποφασίσει να κάψει τα πλοία των εχθρών, ενώ λοιπό ο Αμίλκας βρισκόταν στο ναυτικό στρατόπεδο, ετοιμάζοντας μεγαλόπρεπη θυσία στον Ποσειδώνα, έφτασαν ιππείς από την ύπαιθρο που έφεραν στον Γέλωνα ένα γραμματοκομιστή που μετέφερε επιστολές από τους Σελινούντιους, στις οποίες ήταν γραμμένο ότι θα έστελναν τους ιππείς την ημέρα που τους είχε γράψει ο Αμίλκας να τους στείλουν. Μια που εκείνη η ημέρα ήταν αυτή κατά την οποία ο Αμίλκας επρόκειτο να τελέσει τη θυσία, εκείνη την ίδια μέρα ο Γέλων έστειλε δικούς του ιππείς, οι οποίοι είχαν πάρει εντολή να κάνουν το γύρο των κοντινών περιοχών και να φτάσουν με το ξημέρωμα στο ναυτικό στρατόπεδο, σαν να ήταν οι Σελινούντιοι σύμμαχοι, και αφού βρεθούν μέσα από το ξύλινο τείχος, να σκοτώσουν τον Αμίλκα και να κάψουν τα πλοία. Έστειλε επίσης και σκοπούς στους λόφους πάνω απ’ την πόλη, τους οποίους πρόσταξε, μόλις δουν τους ιππείς να έχουν περάσει μέσα από το τείχος, να σηκώσουν το συμφωνημένο σημάδι. Ο ίδιος, έχοντας παρατάξει από ξημέρωμα το στρατό του, περίμενε το σήμα που Θα δινόταν από τους σκοπούς.


22. Οι ιππείς, μόλις ανέτειλε ο ήλιος, ίππευσαν προς το ναυτικό στρατόπεδο των Καρχηδονίων και, όταν έγιναν δεκτοί από τους φύλακες σαν να ήταν σύμμαχοι, έτρεξαν αμέσως στον Αμίλκα που ήταν απασχολημένος με τη θυσία, τον σκότωσαν και έβαλαν φωτιά στα πλοία. Στη συνέχεια, μόλις οι σκοποί ύψωσαν το συμφωνημένο σημάδι, ο Γέλων, με όλη τη δύναμή του συντεταγμένη, προχώρησε εναντίον του στρατοπέδου των Καρχηδονίων. Οι αρχηγοί των Φοινίκων που βρίσκονταν στο στρατόπεδο, βγάζοντας πρώτα τους στρατιώτες τους, αντιμετώπισαν τους Σικελιώτες συνάπτοντας μάχη και αγωνιζόμενοι ρωμαλέα. Στα δυο στρατόπεδα οι σάλπιγγες σήμαναν ταυτόχρονα το σύνθημα του πολέμου και οι δυνάμεις έβγαζαν εναλλάξ πολεμικές ιαχές, φιλοδοξώντας η καθεμιά να ξεπεράσει τους αντιπάλους με την ένταση της βοής. Έγινε μεγάλο φονικό και η μάχη ταλαντευόταν μια από δω και μια από κει, όταν ξαφνικά οι φλόγες από τα πλοία σηκώθηκαν ψηλά και κάποιοι ανήγγειλαν τον φόνο του στρατηγού, οπότε οι Έλληνες πήραν θάρρος και με ανυψωμένο ηθικό πίεζαν με μεγαλύτερη τόλμη τους βαρβάρους, ενώ οι Καρχηδόνιοι τρομοκρατήθηκαν και έχοντας χάσει κάθε ελπίδα για νίκη τράπηκαν σε φυγή. Επειδή ο Γέλων είχε δώσει εντολή να μην πιάσουν κανέναν αιχμάλωτο, ακολούθησε μεγάλη σφαγή αυτών που το είχαν βάλει στα πόδια και στο τέλος σφάχτηκαν όχι λιγότεροι από εκατόν πενήντα χιλιάδες. Οι υπόλοιποι κατέφυγαν σε κάποιο οχυρό τόπο και στην αρχή αμύνονταν εναντίον των επιτιθεμένων, αλλά, επειδή ο τόπος που είχαν καταλάβει ήταν άνυδρος, αναγκάστηκαν, πιεζόμενοι από τη δίψα, να παραδοθούν στους νικητές. Ο Γέλων, που είχε νικήσει σε περίλαμπρη μάχη, στην οποία επικράτησε κυρίως λόγω της δικής του στρατηγικής ικανότητας, απέκτησε ξακουστή δόξα όχι μόνο στους Σικελιώτες αλλά και σ’ όλους τους άλλους. Γιατί κανένας από τους προγενεστέρους του δεν μνημονεύεται να είχε χρησιμοποιήσει τέτοιο στρατήγημα, άλλα ούτε να είχε κατασφάξει σε μια μάχη περισσότερους βαρβάρους ή που να είχε πάρει τόσο μεγάλο πλήθος αιχμαλώτων.


23. Γι’ αυτό το λόγο, πολλοί από τους ιστορικούς παραβάλλουν αυτή τη μάχη με εκείνη που έδωσαν οι Έλληνες στις Πλαταιές, και το στρατήγημα του Γέλωνος με τα επινοήματα του Θεμιστοκλή, και την πρωτιά, λόγω της εξαιρετικής πολεμικής αρετής και των δύο, άλλοι την απονέμουν στους μεν κι άλλοι στους δε. Γιατί, όταν ο κόσμος στην Ελλάδα, στη μια περίπτωση, και στη Σικελία, στην άλλη, είχε τρομοκρατηθεί πριν από τη μάχη, η νίκη των Ελλήνων της Σικελίας που προηγήθηκε έκανε τους ανθρώπους στην Ελλάδα να πάρουν θάρρος, όταν έμαθαν για τη νίκη του Γέλωνα. Όσο γι’ αυτούς που και στους δυο στρατούς είχαν τη γενική αρχηγία, στους Πέρσες κατάφερε να διαφύγει ο βασιλιάς και μαζί τους πολλές μυριάδες ανδρών, ενώ οι Καρχηδόνιοι όχι μόνο έχασαν τον στρατηγό τους αλλά και όσοι συμμετείχαν στον πόλεμο σφάχτηκαν και, όπως λέγεται, δε σώθηκε ούτε ένας για να φέρει την είδηση στην Καρχηδόνα. Επιπλέον, ως προς τους επιφανέστερους αρχηγούς, που στους Έλληνες ήταν ο Παυσανίας και ο Θεμιστοκλής, ο πρώτος θανατώθηκε από τους συμπολίτες του για πλεονεξία και προδοσία, ενώ ο δεύτερος εξορίστηκε απ’ όλη την Ελλάδα και κατέφυγε στον Ξέρξη, τον μεγαλύτερο εχθρό του, και έζησε κοντά του μέχρι το θάνατό του. Ενώ ο Γέλων μετά τη μάχη απολάμβανε όλο και μεγαλύτερης αποδοχής από τους Συρακούσιους, γέρασε όντας βασιλιάς και πέθανε τιμημένος, και ήταν τόσο ισχυρή η εύνοια των πολιτών προς το πρόσωπό του, ώστε η εξουσία παρέμεινε στα χέρια τριών μελών του οίκου του. [...]


Η μετάφραση είναι αντιγραμμένη από τη σειρά "ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ" των εκδόσεων Οδυσσέας Χατζόπουλος.


Πήγαινε: στην Αρχή της Σελίδας



Πηγες

Διόδωρος Σικελιώτης, Η μάχη της Ιμέρας

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, 1971, τ. Β'.

Αριστοτέλης. Ποιητική, Ι, 459, a324, όπως παρατίθεται από Asheri (1988), σ. 774.

Asheri, David (1988). Cambridge Ancient History (επιμ. J.Boardman, N.G.L.Hammond, D.M.Lewis, M.Ostwald), 2η έκδοση, τ. IV, Cambridge University Press, 1988.

Wilcken, Ulrich. Αρχαία Ελληνική Ιστορία, εκδόσεις Παπαζήση.

[1] "Wikipedia"

[2] "Ελληνικός Πολιτισμός"

[3] "ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΕΣ"






Η εφαρμογη μας για το κινητο σου

Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"